برگزاری همایش علمی حقوق بین‌الملل بشر دوستانه توسط دانشگاه ابن‌سینا و کمیته بین المللی صلیب سرخ

همایش علمی حقوق بین‌الملل بشر دوستانه به مناسبت هفتادمین سالگرد تصویب کنوانسیون های بین الملل ۱۹۴۹ژنو ازسوی سازمان جهانی صلیب سرخ و ریاست تحصیلات تکمیلی دانشگاه ابن‌سینا به روز پنجشنبه ۲ عقرب سال ۱۳۹۸ خورشیدی در سالون پامیر هوتل انترکانتینینتال کابل برگزارگردید.

در این برنامه شماری از مسؤلان دولتی، کمیشنران کمیسیون مستقل حقوق بشرافغانستان، نمایندگان شورای ملی و نهادهای حقوق بشری و معاون کمیته صلیب سرخ بین‌الملل، استادان دانشگاهای داخلی وخارجی ودانشجویان رشته‌های حقوق شرکت نمودند.

 همایش با تلاوت آیاتی از کلام الله مجید اغاز و سپس با پیام معاون کمیته بین‌المللی صلیب سرخ خانم پیتریوسیس رسما آغاز شد .خانم پیتریوسیس در گام نخست از برگزار کنندگان برنامه وبه ویژه دانشگاه ابن‌سینا تشکر کرده وافزود که ۷۰ سال قبل کنوانسیون های چهارگانه ژنو جهت دفاع از حقوق افراد درگیر در منازعات مسلحانه به وجود آمد. وی افزود که با گذشت ۷۰ سال از شکل‌گیری این کنوانسیونها، هنوز برای تطبیق ورعایت آن مشکلاتی وجود دارد. معاون کمیته بین‌المللی صلیب سرخ یادآور شد که خوشبختانه دولت افغانستان بعضی تعدیلات را در کدجزای افغانستان شامل ساخته است که این خود کمک می‌کند تا جلوی جرایم جنگی گرفته شود و مجرمان نیز از طریق قانون مورد پی‌گیرد قرار بگیرد. وی علاوه کرد که صلیب سرخ تلاش می‌نماید تا به دولت افغانستان در بعد تخنیکی کمک کند تا این موضوعات شامل نصاب‌های درسی دانشگاه‌ها نیز شود.

دربخش اول این همایش همچنین سخنرانی های افتتاحیه توسط محترم دکتر محمد امین احمدی، رییس دانشگاه ابن‌سینا، داکتر سیما سمر، رئیس پیشین کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان و دکتر عبدالله عطایی رییس تعلیمات قضای ستره محکمه جمهوری اسلامی افغانستان ایرادگردید.

  دکتر احمدی،ضمن تشکر ازبرگزار کنندگان این همایش، درباره تفاوت های حقوق بین الملل بشر دوستانه وحقوق بشر صحبت نموده وگفت : درحقیقت هدف حقوق بشر دوستانه بین‌‎المللی انسانی‌سازی جنگ است و تلاش می‌شود که به افراد بی‌طرف درجنگ، زخمیان و اسیران جنگی کمک شود و از کرامت انسانی آنها دفاع وحمایت شود. به گفته دکتر احمدی، حقوق بشردوستانه بین‌المللی به منظور نیکوکاری وخیرخواهی شکل گرفته و نسبت به حقوق بشر بین‌الملل جهانی‌تر و با سابقه‌تر است.

رییس دانشگاه ابن‌سینا در ادامه افزود که هدف حقوق بشر دفاع از حقوق انسانی در همه حالات است ولی حقوق بشر دوستانه بیشتر در حالات جنگ و منازعات مسلحانه است و نسبت به حقوق بشراز قدامت بیشتری برخوردار است. دکتر احمدی با اشاره به نقش کمیته بین المللی صلیب سرخ درافغانستان علاوه کرد: گزارش‌های که تاکنون از سوی این نهاد به نشر رسیده از اعتباربالای برخوردار است وتاکنون کمتر اتفاق افتاده است آنچه را گزارش داده‌است خلاف واقعیت ثابت شده باشد. وی از موثریت سازمان جهانی صلیب سرخ به نیکویی یاد کرده وافزود که فعالیت این سازمان در افغانستان ،که همواره درگیر جنگ و منازعه بوده، بسیار مفید بوده است.

داکتر سیما سمر، رییس پیشین کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان، دیگر سخنران افتتاحیه این همایش بود. وی با اشاره به اهداف مشترک حقوق بشر با حقوق بشر دوستانه، دفاع ازحیثیت وکرامت انسانی افراد را مهمترین نقطه اشتراک دراهداف این دونوع قواعدحقوقی دانست و یادآور شد که اگر کنوانسیون‌های بشر دوستانه ژنیو تطبیق وپی‌گیری شود، به راحتی می‌توان به اهداف حقوق بشری نیز دست یافت.

دکتر عبدالله عطایی، رییس تعلیمات قضای ستره محکمه کشور، دیگر سخنران افتتاحیه این همایش بود. وی در رابطه به کنوانسیون‌ها ی ژنیو یادآور شد که شناخت کنوانسیون‌ها ی ژنیو برای مردم افغانستان نسبت به سایر کشورها به مراتب مهم وضروری می‌باشد. وی افزود که اگر جرایم ضدبشری را در افغانستان به بررسی بگیریم به دودسته تقسیم می‌شود که سال‌های قبل از ۲۰۰۱ و بعداز آن که بیشترین جرایم قبل از سال ۲۰۰۱ صورت گرفته و آنهم به دلیل عدم آشنایی با قوانین حقوق بشری وبشردوستانه بوده است. وی افزود که دولت افغانستان با پیوستن به محکمه بین‌المللی یک گام بزرگی را برای تحقق اهداف حقوق بشری برداشته که خود یک دست آورد به حساب میآید. وی افزود که دولت افغانستان برای محکمه بین‌المللی دعوت نامه باز را فرستاده و این نهاد هر زمانی که خواسته باشند می‌توانند از افغانستان دیدن و بررسی‌های خود را انجام دهد.

بعد ازسخنرانی های افتاحیه، این همایش علمی حقوق بین الملل بشردوستانه با سخنرانی دکتر علیرضا روحانی، رییس تحصیلات تکمیلی دانشگاه ابن‌سینا افغانستان ودکتر هیبت‌الله نژندی منش، عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی ایران، که سخنرانان اصلی این همایش بودند ادامه یافت.

موضوع مورد بحث دکتر روحانی دراین همایش”اصول اساسی حقوق بین املل بشردوستانه با تاکید بر کنوانسیون های ژنیو” بود. ایشان با بیان این مطلب که صلح ونبود جنگ یک آرزو وآرمان انسانی است اما وقوع جنگ وتکرار وتداوم آن متاسفانه نیزیک واقعیت تلخ زندگی بشری است گفت: سوال اساسی که همواره مطرح بوده، این است که اگرراه برای رهایی ازجنگ وجود ندارد ایا میتوان جنگ ها را قاعده مند ساخت وآلام ومصیبت های جنگ را کاهش داد؟ وچگونه وازچی طریقی  می توان به این مامول دست یافت؟ قواعد ومقررات حقوق بین الملل بشر دوستانه درپاسخ به این پرسش اساسی تاسیس گردیده وتکامل یافته است.

هدف اصلی حقوق بشردوستانه پاسداری ازکرامت انسانی افراد درزمان منازعات مسلحانه وکاهش آلام ومصیبت های های جنگ می باشد وتلاش می ورزد تا جنگ ها  را قاعده مند ورفتارها هارا درجنگ قانونمند ‌سازد. به گفته دکتر روحانی حقوق بین الملل بشردوستانه ازدوطریق اهداف فوق را تعقیب می کند .نخست از طریق محدود سازی اختیارارات اطراف منازعات مسلحانه درانتخاب واستفاده از روش ها وابزار های جنگ؛ دوم ازطریق به رسمیت شناختن وبرسمیت شناساندن حقوق افراد درزمان جنگ، به ویژه مجروحان جنگی ، بیماران ، غریقان، وسایر رزمندگان که به هردلیلی نمی خواهند ویانمی توانند به جنگ ادامه دهند ، وهم چنین اسیران جنگی ، غیر نظامیان ، بویژه  اطفال ، زنان ، سالخوردگان ،  روحانیون ،پرسنل پزشکی ، امداد رسانان و واحدهای دفاع مدنی وامثال انها وحمایت ازمناطق واهداف غیر نظامی به ویژه مناطق وبناهای علمی ، فرهنگی ، تاریخی ومناطق دارای انرژی خطرناک.   

 دکتر روحانی درادامه افزود: مجموع قواعد ومقررات بین المللی حقوق بشردوستانه، تبلور یافته دراسناد لاهه واسناد ژنو وبه ویژه کنوانسیون های بین المللی چهار گانه ژنیو وپروتکل های الحاقی انها براصول اساسی وبنادینی استوار گشته واین اصول درتمامی قواعد وقوانین فوق ساری وجاری می باشند. ؛ اصل کرامت انسانی، تمایز وتفکیک ، محدویت ، تناسب وضرورت مهمترین اصول اساسی اند که درحقوق بین الملل بشردوستانه بران تاکید صورت می گیرد ومقررات حقوق بین الملل بشردوستانه برانها بنیان نهاده شده اند  وی باتبین مفهومی ومصداقی اصول مذکور، آثار وپیامدهای حقوقی آنهارا به تفصیل بیان نموده وچالش های فراروی انهارا مورد بحث وبررسی قرارداد.

وی با اشاره به قواعد تکمیلی ماده سوم مشترک کنوانسیون ژنیو و”اصل مارتینز”افزود با تصویب پروتکل های الحاقی ۱۹۷۱ ژنیو بخش عمده ی ازکاستی های کنوانسیون چهارگانه ژنو رفع گردید وخوشبختانه اکنون با انعکاس انها درکد جزای افغانستان وارد قوانین داخلی کشور گردیده وضمانت اجرای قویترینیز پیداکرده است

دکتر هیبت‌الله نژندی منش، عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی در تهران و نایب الرئیس انجمن ایرانی حقوق بین المللی کیفری از جمله سخنرانان دیگر این همایش  بود که با عنوان “کنوانسیون های ژنو بعد ازهفتاد سال ” چالش های های فراروی قواعد کنوانسیون های ژنو بعد ازهفتاد سال مورد بجص وبررسی قرارداد وی به اشاره به جنگ های مدرن امروزی تحولات وتغیرات حاصل امده درجنگ های نوین را یک چالش جدی فراروی قواعد مندرج درکنوانسیون های ژنو دانست. وی افزود چنگ های کنون ازلحاظ ابزار جنگ وتکنوژی جنگی ،ماهیت جنگ ها نیروهای جنگنده ،جنگ های نیابتی وجغرافیای جنگ با جنگ ها هفتاد سال قبل تفاوت های  دارد این امر ضرورت واهمیت وچگونگی پاسخگویی قوانین هفتاد سال قبل درجنگ های مدرن بیش ازپیش هویدا می سازد

وی افزود استفاده ازاصول مارتینز ،تفسیر غایی کنوانیسیون هاونظریه پرونده های دشوار را می توان راههای برای حل مشکلات نسبی این چالش ها به حساب اورد.

این همایش با سخنرانی استاد حسن رضایی مترجم کتاب شرح کنوانسیون های ژنو(شرح ماده سوم مشترک) که درباره ویژگی های  ترجمه این کتاب صحبت نمود ورونمایی رسمی ازکتاب مذکور خاتمه یافت.